با انتقاد چطور برخورد کنیم؟
دوستان عزیز سلام.
در مقاله با انتقاد چطور برخورد کنیم به تعریفی از انواع انتقاد ارائه شده و همچنین راهکارهایی برای برخورد بهتر با انتقاد مطرح شده است امیدوارم خواند این مقاله برای شما مفید باشد.
آيا موقعيت هاي زير براي شما هم آشناست ؟
- تو در كارهات دقت لازم را نداري ؟
- تو هميشه دير آماده ميشي
- خيلي تنبلي مي كني
- همش سرت تو گوشيه
- خيلي غذا مي خوري
- يك كار ساده و راحت را هم نمي تواني انجام بدي
- اين چه لباسيه كه خريدي ؟!!
بسياري از ما معمولاً موقعيت هايي را تجربه مي كنيم كه در آنها از سوي ديگران مورد انتقاد قرار مي گيريم و رفتار و عملكرد ما زيرسوال مي رود .
انواع انتقاد
قبل از اینکه با انتقاد چطور برخورد کنیم نیاز داریم تا بدانیم انتقاد انواع مختلفي دارد:
گاهي اوقات انتقاد ها سازنده اند و براي كمك كردن به شما به صورت يك پيشنهاد خوب مطرح مي شوند اما در مواقعي انتقادات مخرب هستند و به اين دليل بيان مي شود تا فرد مقابل ثابت كند باهوش تر ، بهتر و يا شايسته تر از شماست و يا اينكه فرد قصد دارد شما را به انجام كار ديگري وادار كند. براي اينكه بتوانيد واكنش درستي نسبت به انتقادات ديگران داشته باشيد نياز داريد تا نكات مهمي را در اين زمينه بدانيد .
مهمترين نكته اي كه وقتي مورد انتقاد قرار مي گيريد بايد به آن توجه داشته باشيد اين است كه افراد معمولاً از شما انتقاد نمي كنند بلكه از چيزي كه در ذهن خود نسبت به شما ساخته اند انتقاد مي كنند به عبارت ساده تر همه انسانها واقعيت ها و رويداد هاي بيروني را بر اساس دنياي ذهني و مطلوب خود مي بينند و تفسير مي كنند و آنچه برداشت مي كنند به طور كامل درست نيست و در بهترين حالت رابطه ضعيفي با واقعيت دارد.
مثلاً زماني كه كسي از فراموش كار بودن و يا كند كار كردن شما انتقاد مي كند بايد به اين نكته توجه كنيد كه اين انتقاد تحت تاثير خيلي از دلايل بوده است از جمله خصوصيات شخصيتي فرد، باورهاي او، شرايط روحي و رواني و نيازهاي او، وضعيت فيزيولوژيك و خيلي از عوامل تاثير گذار ديگر .
يعني هر انتقادي الزاماً بر اساس درك درست و دقيقي از شما نيست. بنابراين نبايد با انتقاد كسي بلافاصله ناراحت شويد و نسبت به خودتان نظر منفي پيدا كنيد . دانستن اين موضوع از اين جهت اهميت دارد که به شما كمك مي كند تا عزت نفس و احساس ارزش مندی خود را حفظ كنيد.
فرض كنيد يك كودك با پوشيدن يك ماسك وحشتناك شما را بترساند . در اولين برخورد احتمالاً شما تحت تاثير قرار مي گيريد و مي ترسيد اما وقتي كه متوجه مي شويد كه اين چهره وحشتناك فقط يك ماسك بوده حالت احساسي شما عوض شده و شايد تبديبل به خنده شود. در مورد انتقاد هم به همین شکل است و انتقاد مانند همان ماسک است که در ابتدا می تواند باعث ایجاد احساس منفی شود اما زمانی که متوجه می شوید آنچه مشاهده کردید الزاماً همه حقیقت نیست و برداشت طرف مقابل از یک موقعیت است دیگر درگیر احساسات منفی نمی شوید.
اما واقعيت اين است كه در بسياري از مواقع ما نمي توانيم بدون تفاوت از كنار انتقادات بگذريم و بايد با آن مقابله كنيم و به انتقاد مطرح شده پاسخ بدهيم.
روش های پاسخ به انتقاد
در ادامه مطلب با انتقاد چطور برخورد کنیم با شیوه های مختلف پاسخ گویی به انتقاد آشنا می شویم و 3 سبک رایج پاسخ به انتقاد را با هم مرور می کنیم.
1- سبك پرخاشگرانه : ( ضرب المثل جواب هاي هوی است)
در اين روشافراد وقتي با انتقاد مواجه مي شوند بلافاصله شروع به مقابله به مثل كرده و شروع به انتقاد متقابل مي كنند . مثلاً شوهري در پاسخ به انتقاد همسرش در مورد اينكه زمان زيادي صرف ديدن فوتبال و برنامه هاي ورزشي مي كند اينطور مي گويد كه تو هم زمان زيادي صرف ديدن سريالهاي تلوزيون و يا دورهمي هاي دوستانه مي كني.
استفاده از اين روش شايد در كوتاه مدت باعث خاتمه انتقاد شود ولي به دليل اينكه موضوع مورد انتقاد حل نشده و تازه مقابله به مثل هم ايجاد شده مي تواند مقدمه اي براي اختلاف ها و انتقادات شديدتر بعدي شود .ديگر اينكه به خاطر داشته باشيد كه هميشه حمله و پرخاشگري نشان دهنده عزت نفس پايين است و اينكه شما در درون خود با حرفهاي منتقد موافق هستيد اگر چه در ظاهر او را نفي مي كنيد.
2- سبك منفعلانه :
در اين سبك پاسخگويي واكنش فرد به انتقاد همراه با موافقت، تسليم و عذر خواهي در برابر انتقاد است. مثلاً رئيستان به شما مي گويد فراموش كار شده ايد و شما هم مي گوييد درسته و خودم هم قبول دارم و بي حواس شدم وعذر خواهي مي كنيد و قول مي دهيد كه بيشتر دقت كنيد.
لطفاً حواستان به اين موضوع باشد كه گاهي اوقات سكوت كردن در مقابل انتقادي كه نياز به جواب دارد هم نوعي واكنش منفعلانه است و اين كار باعث ادامه داشتن انتقاد نسبت به شما مي شود تا زماني كه تسليم شويد و عذر خواهي كنيد.
اين نوع واكنش هم دو مزيت كوتاه مدت دارد. اول اين كه سكوت گاهي باعث مي شود ديگران از ادامه دادن انتقاد منصرف شوند و دوم اين كه به خودتان زحمت فكر كردن براي پيدا كردن جواب به انتقاد را نمي دهيد . البته غافل از اين نباشيد كه اين واكنش مي تواند مضراتي هم داشته باشد . اول اين كه گاهی سكوت مي تواند باعث دنباله دار شدن انتقادات باشد زيرا ديگران مي دانند باد ادامه این سکوت بالاخره مي توانند شما را تسليم كنند و دوم اين كه شايد در ظاهر براي پيدا كردن جواب زحمت نكشيد اما انرژي رواني زيادي براي اينكه در ذهن خود پاسخ بدهيد صرف مي كنيد حتي اگر آن را به زبان نياوريد.
3- سبك منفعلانه – پرخاشگرانه :
اين نوع پاسخ به انتقاد در واقع تركيب خطرناك و نامناسبي از دو سبك قبلي است. در اين سبك ابتدا شما انتقاد را قبول مي كنيد و قول مي دهيد تغيير كنيد اما در ادامه به صورت غير مستقيم پرخاشگري مي كنيد و آن را جبران مي كنيد. مثلاً فراموش كار مي شويد، تغييري در روند قبلي خود ايجاد نمي كنيد . به عنوان مثال اگر رئيس شما از كند كار كردن شما انتقاد كند شما در ابتدا به او قول مي دهيد كه سريعتر كار كنيد اما درعين حال با كيفيتي پايين تر از گذشته وظايف خود را انجام مي دهيد .
شیوه موثر پاسخ گويي به انتقاد:
در ادامه مقاله با انتقاد چطور برخورد کنیم می رسیم به راه حلی مناسب برای برخودر موثر با انتفاد .
راه موثر براي پاسخ دادن به انتقاد استفاده از روش قاطعانه و ابراز وجود است . در اين سبك شما به فرد منتقد حمله نمي كنيد، در برابر او تسليم نمي شويد بلكه او را خلع سلاح مي كنيد . در اين نوع پاسخ گويي شما سوء تفاهم ها را برطرف مي كنيد، ضمن آنکه انتقاد پذیر هستید ،آنچه به نظرتان صحيح مي رسد را تاييد مي كنيد و بقيه انتقاد را ناديده مي گيريد.
3 روش كارآمد انتقاد پذیری و پاسخگويي موثر به انتقاد
1- تصديق :
يعني خيلي سريع با انتقاد موافقت كنيد . هدف از اين موافقت، متوقف كردن فوري انتقاد است .
زماني كه فردي از شما انتقادي مي كند و نكته درستي را مورد اشاره قرار مي دهد ، از اين 4 مرحله ساده براي پاسخ گويي استفاده كنيد.
اول – بگوييد بله درست است .
دوم- انتقاد را با جملاتي ديگر دوباره بيان كنيد تا منتقد مطمئن شود شما حرف او را درست شنيده ايد .
سوم – اگر امكان دارد ازمنتقد تشكر كنيد.
چهارم – اگر نياز هست دليلي قابل توجيه براي كار خود بيان كنيد و اگر باعث ناراحتي طرف مقابل شديد مي توانيد عذر خواهي هم كنيد .
نكته مهم در تصديق این است كه در موارد ساده و کم اهیمت، نيازي به عذر خواهي يا قول دادن براي تغيير رفتار نيست. شما اشتباه كوچك خود را تصديق مي كنيد ، از منتقد تشكر مي كنيد و همه چيز تمام مي شود .
مثال:
انتقاد : بايد بيشتر دقت كني داخل كمدت چند لباس چرك بود
پاسخ : درسته وقتي لباس هايم را عوض كردم دقت نكردم. ممنون كه يادآوري كردي.
تصديق در زماني موثر است كه با آنچه منتقد مي گويد موافق باشيد در غير اين صورت بهتر است از روش بعدي استفاده كنيد .
2- پذيرش غير كامل :
يعني با فرد منتقد تا حدودي موافقت مي كنيد و اين روش زماني استفاده مي شود كه انتقاد نه صحيح است و نه سازنده .
در پذیرش غیر کامل با بخشی از انتقاد یا احتمال و یا اصل انتقاد موافقت می شود.
موافقت با بخشی از انتقاد
در این روش از اصول با انتقاد چطور برخورد کنیم ، فقط با یک بخش از انتقاد موافقت کرده و آن را تصدیق می کنید.
مثال :
انتقاد: تو خیلی فراموشكاري و من نمی توانم روي حرف تو حساب كنم. چند بار به تو گفتم بيرون رفتی كيسه زباله را هم با خودت ببر ولي توجه نكردي .
پاسخ :كاملاً درست ميگي من فراموش كردم كيسه زباله را بيرون ببرم .
در اين مثال عبارت تو قابل اعتماد نيستي خيلي كلي است و نمي تواند مورد قبول باشد و در اينجا فقط فراموش كردن بیرون بردن کیسه زباله درست است و تصديق مي شود .
موافقت با احتمال انتقاد :
براي اينكه با احتمال انتقاد موافقت كنيد مي توانيد بگوييد : «ممكن است درست بگويي»
حتی اگر درصد خیلی کمی به درست بودن انتقاد باور داشتید می توانید از این روش استفاده کنید.
مثال : اين لباس اصلاً مناسب تو نيست. اگر آن را بپوشي همه تو را مسخره مي كنند .
پاسخ : ممكن است درست بگي شايد اين لباس مناسبي نباشد .
در این روش به نظر می رسد که با فرد منتقد موافقت شده اما پيام دیگر اين نوع پاسخ گويي اين است كه هرچند ممكن است درست بگويي اما واقعاً فكر نمي كنم كه كاملاً و به طور صد درصد حرف شما درست باشد و من هم نظر خودم را دارم.
موافقت با اصل انتقاد:
در اين روش، فرد منتقد را تصديق مي كنيد بدون اينكه همه سخنان او را بپذيريد به همين خاطر ساختار شرطي ( اگر …آنگاه) را استفاده مي كنيد .
مثال
انتقاد :اين گزارش نوشتن خوب نيست. گزراش كه خوب نباشد اصلاً اثر گذاري ندارد . به نظرم بايد گزارش بهتري بنويسي.
پاسخ : درست ميگي گزارشي كه خوب نوشته نشود اثرگذاري ندارد. در مثال بالا این نکته پذیرفته شده که گزارش نامناسب، اثرگذاری ندارد اما در عین حال با عوض کردن گزارش موافقت نمی شود.
مزيت پذيرش غير كامل اين است كه منتقدان را ساكت مي كند. همين كه مي شوند شما حرفشان را قبول كرده ايد براي آنها كفايت مي كند و معمولاً كسي به اين فكر نمي كند كه بقيه حرفشان را قبول نكرده ايد.
فقط بايد مراقب باشيد كه قبل از متوجه شدن انگيزه انتقاد كننده از اين روش استفاده نكنيد چرا كه شايد از شنيدن توصيه هاي ارزشمند فردي كه انتقاد سازنده دارد با كوتاه كردن حرفش محروم شويد .
3- سوال پرسيدن
گاهي اوقات انتقاد مبهم است و منظور و هدف آن مشخص نيست . در اين مواقع بهتر است با سوال كردن منظور منتقد را درك كنيد. وقتي از درك كردن منظور منتقد اطمينان پيدا كرديد مي توانيد تصميم بگيريد كه با كدام روش پاسخ بدهيد .
استفاده از كلمات كليدي براي فهميدن منظور منتقد
براي اينكه بتوانيم درك درستي از انتقاد داشته باشيم مي توانيم از كلمات و واژه های كليدي استفاده كنيم که به ما در فهمیدن منظور منتقد کمک زیادی می کند. اين كلمات عبارتند از :
«دقيقاً»، « به طور خاص » و « براي مثال »
- دقيقاً چطور به تو بي احترامي كردم؟
- به طور خاص از كدام قسمت حرف من ناراحت شدي؟
- مي شود يك مثال از بي دقتي من بزني ؟
- و…
به ياد داشته باشيد كه لحن سوال پرسيدن بايد پرسشگرانه باشد و در عين حال آرام. چراكه هدف اين است كه اطلاعات بيشتري به دست بياوريد نه اينكه مقابله به مثل و مجادله كنيد.
بهتر است از منتقد بخواهيد كه مثال هايي از تغيير رفتاري كه دوست دارد در شما ببيند، عنوان كند .
و بخواهيد كه اين انتقاد به جاي شكايت به صورت درخواست و تقاضاي تغيير در رفتار شما مطرح شود. او را هدایت کنید تا از واژ ه های کوتاه و کلی نظیر کم هوش، تنبل، بی دقت، بداخلاق و … استفاده نکند.
مثال
مرد : توخیلی تنبلی
زن : دقیقاً چرا؟
مرد : فقط یک جا می نشینی.
زن: می خواهی چه کار کنم؟
مرد: این قدر بی تحرک نباش.
زن: نه، می خواهم بدانم دقیقاً می خواهی چه کاری انجام دهم؟
مرد:خوب مثلاً برو آشپزخانه را تمیز کن
زن : دیگر چه ؟
مرد : تمام روز جلوی تلوزیون نشستی
زن : این کاری است که نمی خواهی انجام دهم . می خواهی عوض تلوزیون نگاه نکردن چه کاری انجام دهم؟…
این شکایت باعث می شود فرد منتقد استفاده از کلمات ناخوشایندو شکایت های مبهم را کنار بگذارد و در عوض درخواست ها و تقاضا های واقعی خود را مطرح کند که بتوانید واقعاً آنها را انجام دهید.
با این کار توجه از گذشته به آینده معطوف می شود که در آن امکان تغییر وجود دارد.
نکته ای که باید در این مورد دقت کنید این است که این روش موقتی است و فقط برای فهمیدن منظور منتقد به کار می رود و شما باید تصمیم بگیرید که آیا انتقاد را تصدیق کنید یا از روش های پذیرش غیر کامل استفاده کنید.
جمع بندی
دوستان عزیز ممنون که تا پایان این مطلب همراه من بودید. در مقاله با انتقاد چطور برخورد کنیم این نکات مورد اشاره قرار گرفت که وقتی مورد انتقاد قرار گرفتید به خاطر داشته باشید که انتقاد رابطه مستقیمی با شخصیت شما ندارد و فقط حاصل برداشتی است که طرف مقابل نسبت به شما دارد.پس مانع آسیب دیدن عزت نفس خود شوید. در ادامه روی آنچه منتقد می گوید متمرکز شوید. به لحن او توجه کنید و موقعیت و رابطه او را با خودتان در نظر بگیرید. آیا انتقاد سازنده است و یا منتقد قصد آسیب رساندن به شما را دارد؟ اگر قصد او را نمی دانید از سوال کردن استفاده کنید و پس از فهمیدن نیت منتقد تصمیم بگیرید که آیا انتقاد درست است یا خیر و این که با کدام روش به او پاسخ دهید.
اگر فکر می کنید نیت منتقد درست بوده ولی انتقاد صحیح نیست کافی است اشتباه منتقد را به او متذکر شوید و تمام . اگر انتقاد صحیح است آن را تصدیق کنید و باز هم تمام . در مورد انتقادی که با نیت منفی بیان شده اما درست است نیز همین کار را انجام دهید و با آن موافقت نمایید.
اما در صورتی که منتقد نیت سازنده ندارد و انتقاد او هم صحیح نیست می توانید از روش پذیرش غیر کامل استفاده کنید. یعنی بخشی از انتقاد، یا احتمال آن و یا اصل انتقاد آن موافقت کنید و کار را تمام کنید.
برای درک بهتر این روش یک نمودار از شیوه موثر پاسخ به انتقاد آماده شده که در تصویر زیر می توانید آن را مشاهده کنید .
مطالب پیشنهادی